Lisette Sinkeler en Ruben Bals, beiden onderdeel van het OFL-secretariaat, gingen in gesprek met Matt Poelmans, gekozen bewonersvertegenwoordiger in de Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS), Nico van den Heuvel, voorzitter van het Landelijk Platform Overlast Goederentreinen (LPOGT), en Eline van den Brink, vicevoorzitter en woordvoerder van het Regionaal Overleg Noordelijke Aftakking (RONA).

In deze sessie bespraken zij hoe zij als burger en omwonende betrokken zijn geraakt, waarin ze actief zijn en hoe zij hun achterban zo goed mogelijk vertegenwoordigen. Tijdens dit gesprek vroegen we het publiek (25 mensen) waar zij als burger bij betrokken zijn. Dit was vrijwel altijd boven de Maas, met de meeste betrokkenheid in de omgeving van Utrecht.

Daarna volgde een vragengesprek met de hierboven genoemde panelleden. Het publiek had de mogelijkheid om vragen te stellen, zoals: “Als de inspanning gevolgd wordt door concreet resultaat, weegt dat dan op tegen de inspanning?” en “Heb je als belangengroep het gevoel dat je een taak op je neemt die de overheid laat liggen?”.

Vervolgens gingen we aan de slag met een gesprek op voeten. Bij deze methode spreekt iemand een stelling uit. Hoe dichter je bij de persoon gaat staan, hoe meer je het eens bent met die persoon. Hoe verder je van iemand afstaat, hoe minder je het eens bent. De stelling die hiervoor gebruikt werd was: Burgers hebben recht op toegang tot alle objectiveerbare informatie die hun leefomgeving betreft.

Deze methode nodigt niet alleen uit tot flexibel denken, maar ook de nuances met elkaar op te zoeken. Tijdens het gesprek bleek duidelijk dat tussen burgers, belangenorganisaties en (lokale) overheden verschillende opvattingen bestaan over de stelling. Het was waardevol om vanuit verschillende werkvormen de inzet van burgers en omwonenden te belichten.

Tijdens de sessie, die onder leiding stond van OFL-secretarissen Eef Silver en Maaike de Beer, gingen de deelnemers aan de slag met storytelling, een tool uit de ‘Art of Hosting’. Het idee hiervan is dat je als groep gezamenlijk luistert naar een verhaal, ieder vanuit een ander perspectief. Gezamenlijk oogst je verschillende invalshoeken van zo’n verhaal.

In drie groepjes gingen we aan de slag: ieder groepje met een andere verhalenverteller. De rest van de groep luisterde vanuit vijf verschillende perspectieven naar dit verhaal. De verhalen gingen veelal over ervaringen van maatschappelijke initiatieven, zoals bijvoorbeeld Race Against Waste. Achteraf bespraken de deelnemers in de groepjes de verschillende invalshoeken, en bespraken de verschillende groepjes met elkaar de rode lijnen die in alle drie de verhalen voorkwamen.

Deze workshop werd geleid door Mare de Wit, Kwartiermaker ‘Toekomst aan Tafel’ kwartiermaker bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Zij deed dit samen met Jessie Harms, zij is projectmanager voor het Nationaal Klimaat Platform. Mare de Wit vertelde over haar initiatief Toekomst aan Tafel, waarin jonge professionals en een klankbordgroep samenwerken aan een aanpak om de belangen van de toekomst van vandaag én morgen mee te nemen in beleidsvorming rond water en klimaatadaptatie. Zij benadrukte hoe belangrijk het is dat deze belangen niet alleen worden gehoord, maar ook daadwerkelijk worden geborgd in besluitvorming.

Vervolgens gaf Jessie Harms een inkijkje in hoe het betrekken van de stem van de toekomst er in de praktijk uitziet. Ze vertelde over de kansen en uitdagingen die dit proces met zich meebrengt.

Na deze inspirerende verhalen gingen we zelf aan de slag. In tweetallen luisterden we eerst naar het gedicht Herinnering aan Holland van Hendrik Marsman. Daarna hoorden we een alternatieve versie die 100 jaar later zou kunnen zijn geschreven, met een veranderend beeld van Nederland. De opdracht was om samen een gedicht te schrijven dat zich nog eens 100 jaar in de toekomst afspeelt. Dit leverde verrassende en hoopvolle gedichten op, zoals:

Denkend aan Holland zie ik landschappen, teruggegeven aan de natuur.

De mensen met hernieuwd respect voor wind, water en vuur.

Steden die draaien op diversiteit:

Van planten, dieren en de mensheid.

Het water van de toekomst, drinkbaar en klaar,

Brengt weer zijn weelde, maar behoudt haar gevaar.

Water als uitgangspunt van het geheel:

Zwemmen, algen kweken, varen — dat doen Nederlanders veel.

We zijn niet bang voor dat wat komt; dat wat komt kan ons niet klein krijgen.

Niet omdat we het controleren, maar omdat we niet meer over onze invloed zwijgen.

De workshop waarin belangenorganisaties aan het woord kwamen stond onder leiding van OFL-secretaris Judith Klungers en OFL-manager Ineke den Heijer. De aandacht ging uit naar hoe belangenorganisaties omgaan met de uiteenlopende stemmen in hun organisatie en achterban. Vijf OFL-leden kwamen aan het woord:

• Esther van Garderen (Fietsersbond)
• Joris Wijnhoven (Nederlandse Vereniging Duurzame Energie, NVDE)
• Annie van de Pas (Natuur en Milieufederaties, NMF)
• Jan Kadijk (Dutch Green Building Council, DGBC)
• Nico Stolwijk Vereniging Eigen Huis, VEH)

Tijdens deze workshop is gekozen voor een panelgesprek, zodat de ervaringen van meerdere OFL-leden met het thema ‘alle stemmen aan tafel’ voor het voetlicht konden komen én er ruimte was voor een gesprek met iedereen in de zaal. De vraag aan de deelnemers was om te luisteren en vragen te stellen vanuit één van de onderstaande perspectieven:

• Overeenstemming: wat hoort u over het vinden van overeenstemming?
• Meningsverschillen: wat hoort u over meningsverschillen?
• Energie: wat hoort u over waar mensen energie van krijgen?
• Moedeloos: wat hoort u over waar mensen moedeloos van worden?
• Uitdagingen: over welke uitdagingen hoort u?

Het leverde een levendige uitwisseling op van gezichtspunten. Er kwam een lijst waardevolle inzichten uit:

• Consistentie en vasthoudendheid in de eigen uitgangspunten is belangrijk. Dat draagt bij aan de betrouwbaarheid en herkenbaarheid van de organisatie.
• Het beeld van een elastiek helpt daarbij. Je bent als elastiek verbonden aan de eigen uitgangspunten en hebt daarmee bewegingsruimte zonder de verbinding kwijt te raken. Zo ben je steeds bewust van de reikwijdte van je eigen handelen en positie.
• Het is waardevol om de ruimte te pakken, steeds op zoek te gaan naar de grenzen en over de horizon te kijken.
• Ruimte pakken kan alleen als je voeling houdt met je achterban. Blijf daarom met je achterban in gesprek.
• Als dat nodig is kun je hard zijn op de inhoud. Op de relatie ben je zacht.
• Omarm de complexiteit en neem mensen daarin mee.