Onze natuur en biodiversiteit staan onder druk. Dit was aanleiding om de Agenda Natuurinclusief op te stellen. De Agenda zet koers uit naar een natuurinclusieve samenleving in 2050. Het Natuurinclusief Nationaal Overleg (NiNO) is ontstaan met de ambitie om dit proces te versnellen, versterken en te verbreden.
Bij het NiNO zijn uiteenlopende partijen uit de samenleving bij elkaar gekomen om de realisatie van een natuurinclusief Nederland vorm te geven. Het afgelopen anderhalf jaar heeft het OFL zes formele NiNO’s ondersteund en drie informele NiNO’s georganiseerd. Eén van de secretarissen die zich met dit project bezig heeft gehouden is Maaike de Beer.
Hoe is het Natuurinclusief Nationaal Overleg begonnen?
Een aantal collega’s van het OFL hebben in 2021 en 2022 op verzoek van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) de totstandkoming van de Agenda Natuurinclusief 1.0 begeleid. Eén van de instrumenten die zij daarvoor hebben ingezet, was de Future Search. Tijdens de Future Search in 2022 heeft een diverse groep mensen drie dagen samen op de hei doorgebracht. Hier is een gedeeld toekomstbeeld voor de Agenda uit voortgekomen, waarna de Agenda Natuurinclusief 1.0 ontstond.
Door het succes van de Future Search wilde het ministerie van LNV de domeinen vaker samen laten komen, om te komen tot een agenda 2.0. Het OFL heeft toen op verzoek van de minister van LNV een consultatie met alle domeinleiders georganiseerd om te onderzoeken of er behoefte was aan een nationaal overleg over natuurinclusiviteit. En die behoefte was er.
Wie zijn de leden van het NiNO?
NiNO-voorzitter Andre van de Zande
De leden komen zowel uit de publieke als de private sector. Enerzijds bestaat het NiNO uit tien domeinleiders die betrokken waren bij de Agenda Natuurinclusief 1.0. Dit zijn koplopers binnen uiteenlopende sectoren (bouw, financieel, water, etc.). Zij worden aangevuld door tien leden die een maatschappelijke stem verkondigen: mensen uit de wetenschap, ngo’s, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven, jongerengroepen, etc.
Hoe verliep het proces naar die eerste bijeenkomst?
Het proces verliep enorm snel. In december 2022 was de consultatie, op 1 januari 2023 werd André van der Zande aangesteld als voorzitter van het NiNO en in april stond de eerste bijeenkomst al voor de deur. Het overleg kreeg een hybride vorm en een bestuurlijke tafel met allerlei agendapunten. Hierbij moest veel beslist worden, maar er was ook sprake van kruisbestuiving onder de sectoren, inspiratie opdoen en elkaar helpen over de domeinen heen te kijken naar dwarsverbanden.
Wat voor vergaderingen hield het NiNO?
Oorspronkelijk werd het NiNO in een formele vergadersetting met officiële stukken gehouden. Maar tijdens de eerste bijeenkomst kwam gelijk naar voren dat de leden elkaar ook op een informele manier wilden ontmoeten. Daardoor zijn we naast de formele gesprekken ook begonnen met informele NiNO’s. Deze hielden we op mooie locaties die relatie hebben met het onderwerp natuurinclusief, zodat we naast de gesprekken ook aandacht besteedden aan het inspireren van de deelnemers. Zo werd de focus verlegd van beslissingen nemen naar geïnspireerd raken door elkaar en door de omgeving.
.jpg)
Eerste NiNO-bijeenkomst.
Natuurinclusief TOP
Wat is de Natuurinclusief TOP?
In combinatie met het ministerie van LNV hebben we op 21 juni 2023 een Natuurinclusief TOP georganiseerd. Hier kwamen mensen uit een breed netwerk op af: vanuit overheden, het bedrijfsleven, maatschappelijke partijen, noem het maar op. Ook de minister voor Natuur en Stikstof was hierbij aanwezig. 400 man in totaal. We hadden een dynamisch programma voor hen opgezet. ’s Ochtends gingen de domeinen onderling met elkaar in gesprek. Het NiNO wilde dat zij aan het einde van de dag een aantal vragen konden beantwoorden. Bijvoorbeeld wat er nog miste in de agenda. In het middagdeel kwam het hele NiNO vervolgens samen. Toen begon ook de bredere conferentie: een inspiratiefestival bedoeld voor een breed netwerk van mensen om elkaar te ontmoeten, te inspireren en nieuwe energie te krijgen om verder te gaan.
Wat waren de reacties van de deelnemers?
De reacties waren enorm positief, je merkte het ook echt. Het zinderde de hele dag. Mensen werden op een andere manier aangezet door aandacht te besteden aan andere plekken in het lichaam dan alleen maar het hoofd.
Directeur TenneT: Marjolein de Gorter.
‘’De TOP was een ontzettend belangrijk instrument. Het is de plek waar overheidslagen in contact komen met elkaar. Daar ontstaat die betrokkenheid vanuit de domeinen met de overheidslagen.’’
Tijdens de TOP werd het publiek gevraagd om op te staan en te dansen. Marjolein de Gorter was een van de eersten die opstond.
‘’Dat moment was echt top! Dansen is symbolisch voor de beweging die we in gang willen zetten. Iedereen vindt het raar of eng om zich erbij te voegen. Maar als je er echt achterstaat, moet je ook het lef hebben om mee te doen. Vanuit mijn rol als domeinleider wil ik mensen meekrijgen in deze beweging.’’
Wat is je het meest bijgebleven?
De dag voor de TOP was het landbouwakkoord geklapt. Dat was best een zure schaduw, maar misschien was het daardoor ook weer een goed moment voor die TOP, om mensen weer nieuwe energie te geven om zich in te zetten voor dit onderwerp. Vooral voor de minister. Die zat nu met mensen die ze niet hoefde te overtuigen van het nut en belang van natuur. Ze kon zich hier echt even opladen.
We zouden de dag aftrappen met een speech van de minister. Ze stond daar met een aantal netjes geprepareerde kaartjes in haar handen. Toen keek ze even de zaal in en legde ze die kaartjes weg. Je zag de ambtenaar op de voorste rij even opschrikken: ‘wat doet ze nu?’ Maar toen begon ze heel persoonlijk haar verhaal te vertellen over dat ze zo ontzettend baalde dat het landbouwakkoord was geklapt. Ze raakte precies de juiste snaar. Ze kreeg de hele zaal stil en toen volgde een daverend applaus.
Wat heeft het NiNO uiteindelijk opgeleverd en hoe gaat het verder?
Tijdens het formele overleg van 2 november stelden alle leden van het NiNO de Agenda Natuurinclusief 2.0 vast. In de periode van 2024 tot 2026 wordt nu verder gewerkt aan de ambities en acties uit de Agenda.
Per 1 juni 2024 is er een natuurlijk einde gekomen aan de begeleiding van het NiNO vanuit het OFL-secretariaat. Natuurlijk zullen de domeinleiders met elkaar in gesprek willen blijven gaan. Voor hen is het NiNO ontzettend handig. Alleen aan deze tafel kom je zulke domeinoverstijgende thema’s tegen. Daarom gaat het NiNO verder onder de naam: Collectief Natuurinclusief.
Jongerenvertegenwoordiger bij de Nationale Jeugdraad: Ida Simonsen
‘’We hebben een positief verhaal over natuur nodig. Iets wat mensen kan inspireren. Ik denk dat het Collectief Natuurinclusief dat verhaal is, juist omdat het gaat om de kleine stapjes richting een natuurinclusieve samenleving. Ik zie veel waarde in de Agenda als narratief dat sectoren kan verbinden.’’
Toen de Agenda dreigde af te zwakken, gingen de jongeren er letterlijk voorliggen.
‘’We merkten dat het onderwerp biodiversiteit afzwakte, terwijl er wel gewoon Europese kaders en maatregelen voor bestaan. Wij wilden de Agenda niet ondertekenen voordat dit werd aangescherpt. Ik had niet door dat we een impact hadden gemaakt totdat de voorzitter, Andre van der Zande, het er tijdens zijn toespraak over had. Ze namen het behoorlijk serieus.’’
Wethouder van Leidschendam-Voorburg: Marcel Belt
‘’In mijn eigen gemeente hebben we nu de landelijke Agenda vertaald naar een lokaal Groen Actieplan. Inwoners en bedrijven uit de gemeente hebben hierover meegedacht. Burgerparticipatie stond in onze gemeente al hoog in het vandaal, maar het NiNO heeft ons extra pijlers gegeven over wie we allemaal moeten benaderen en welke aspecten we moeten bekijken.‘’
Waarom is dit thema zo belangrijk?
‘’Als wij niet verduurzamen op heel veel fronten, dan gaat er wat mis: de luchtkwaliteit verslechtert, het water vervuilt verder, kinderen kunnen niet meer buiten ravotten omdat alles wordt volgebouwd. Maar ook zaken als de betaalbaarheid van energie. Waar eerst mijn verhaal veel meer op het mondiale klimaat gericht was, wordt het steeds meer lokaal. Waarom doen we het? Om het hier prettiger, duurzamer en socialer te maken.’’
Groepsfoto tijdens de laatste bijeenkomst. Maaike staat linksonder in het midden.
Persoonlijke impact
Welke betekenis heeft natuur voor jou gekregen?
Onderwerpen die in de groene hoek zitten, vind ik intrinsiek het meest interessant. Ik leer zelf ook steeds meer over de inhoud van natuurinclusief en groen.
Ik denk dat ik net als veel Nederlanders niet dagelijks bezig ben met natuur. Maar het idee dat wij onderdeel zijn van de natuur, en dat natuur ook in je zit, spreekt me wel heel erg aan. Natuur is niet alleen ‘het grote’, zoals de zee, de Veluwe of de wadden. Het kan ook juist het kleine zijn, zoals zorgen dat je tuin niet helemaal versteend is en dat er bomen in je straat staan. Het is fijn dat het ook in de kleine dingen kan zitten. Ik ben er daardoor steeds meer mee bezig.
Lees meer over het NiNO-project.