Op verzoek van de minister van Infrastructuur en Waterstaat heeft het OFL de Commissie governance en participatie luchtvaart samengesteld. Deze commissie heeft, onder voorzitterschap van OFL-voorzitter Job Cohen, een rapport opgesteld over governance en participatie van de luchtvaart in Nederland. Het rapport 'Sturen in een volatiel domein' is eind september aangeboden aan de minister.

Op 20 november 2020 heeft het kabinet de definitieve luchtvaartnota 2020-2050 uitgebracht. Daarbij is ook een kabinetsreactie gegeven op adviezen en toetsen over de ontwerp-luchtvaartnota. Een deel van die kabinetsreactie gaat over het rapport ‘sturen in een volatiel domein’ van de commissie governance en participatie luchtvaart.

Aanleiding en vraagstelling

Bij de luchtvaart zijn veel partijen betrokken; de belangen zijn groot, divers en soms tegengesteld. Daarom is het belangrijk dat de governance helder en doeltreffend is. Bijvoorbeeld: welk orgaan of welke organen is of zijn bevoegd om welke besluiten te nemen? Welke adviezen moeten of kunnen voorafgaand aan besluitvorming ingewonnen worden? Wat is de status van deze adviezen?

Omdat er zulke grote belangen op het spel staan, moet ook de participatie helder, doeltreffend en vooral op basis van wederzijds vertrouwen plaatsvinden. Dit kan alleen als de rol van belanghebbenden in dit proces duidelijk is - of het nu nationale, lokale of regionale bestuurders, bewoners rond de luchthavens of de luchtvaartsector zelf betreft. Alleen met een heldere rolverdeling kunnen afgewogen besluiten worden genomen die op enig draagvlak mogen rekenen.

Over beide onderwerpen is in de afgelopen jaren al veel gezegd, geschreven, geadviseerd en gedaan maar tot gedragen opvattingen heeft dit niet geleid. Nu in de Luchtvaartnota nieuw beleid voor de luchtvaart wordt geformuleerd is het opnieuw onder de loep te nemen van deze onderwerpen extra zinvol.

Tegelijkertijd met de commissie governance  en participatie luchtvaart heeft ook Pieter van Geel gewerkt aan een rapport over governance en participatie. Eind 2019 publiceerde hij daarover een tussentijds rapport. Het verschil tussen het rapport waaraan Pieter van Geel werkte en het rapport van de commissie governance  en participatie luchtvaart, is dat Van Geel specifiek is ingegaan op participatie en governance rond de luchthaven Schiphol, terwijl de commissie zich juist heeft gericht op het nationale niveau.

De commissie

De commissie governance en participatieluchtvaart was onafhankelijk en bepaalde zelfstandig wat de inhoud van haar advies werd. De leden van de commissie waren:

• Prof. dr. em. M.J. (Job) Cohen, Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL), voorzitter

• Dr. S. (Sanne) Akerboom, Universiteit Utrecht (UU), jurist en politicoloog

• E.M. (Elzeline) de Jong (voormalig adviseur luchtvaartaangelegenheden Gemeente Amsterdam)

• Dr. J. (Jorren) Scherpenisse, Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB), bestuurskundige en psycholoog

• Prof. drs. em. J.G. (Jaap) de Wit, Universiteit van Amsterdam (UvA), verkeers- en vervoerseconoom